Prolog Reguły św. Benedykta przedstawia klasztor jako szkołę. Jest to „szkoła służby Pańskiej”. Odsyła ona do Dziejów Apostolskich – modelu wspólnego życia Apostołów zgromadzonych w Jerozolimie po Pięćdziesiątnicy. Mnisi podobnie jak oni skupiają się wokół Jezusa jako mistrza i nauczyciela, albowiem powołanie mnisze oznacza bycie uczniem Chrystusa. Jest to ideał, osadzony na Pismie świętym i tradycji Ojców Kościoła. Szczególna rola i odpowiedzialność przypada opatowi, który w miejsce Jezusa ma nauczać wspólnotę. W późnym antyku i we wczesnym średniowieczu klasztory stały się także w sensie dosłownym ośrodkami szkolnictwa i kultury intelektualnej. Cystersi zreformowali ową ideę szkoły służby Panu. Duchowość charyzmatycznych ojców-założycieli akcentowała, że celem człowieka jest odnowienie obrazu Boga w duszy ludzkiej. Specyficzna antropologia zaowocowała pobożnością względem tajemnicy Wcielenia, a cechą wyróżniającą cystersów stało się poczucie doświadczenia Boga i afektywna miłość do niego. Klasztor stał się „szkołą miłości”. Idea ta była niezwykle bliska Aelredowi z Rievaulx. Wedle niego zniszczony obraz Boży w człowieku może odnowić najściślejsze związanie się z Ukrzyżowanym. W szkole miłości formacja mnichów obejmuje: kształcenie w wierze, naprawę obyczajów oraz ascezę ciała i ducha. Nawrócenie pamięci, rozumu i pragnień do Boga jest drogą do miłości. Miłość Boga jest główną zasadą i celem metody edukacyjnej Aelreda, który bazował na swoim osobistym doświadczeniu i chciał nakłonić współbraci do przeżycia podobnej drogi. Polegało ono na głębokim duchowym odczuciu obecności Boga i Jego miłości. Przy tym nie uczucia były dla niego kryterium autentycznego doświadczenia chrześcijańskiego, lecz poddanie się woli Bożej. Wtedy doświadcza się przedsmaku niebieskiej szczęśliwości i odbudowuje zatracone przez grzech podobieństwo do Boga.

A. Vandrovec OSB